Türk Pavyonu’nda ‘atlamalar’

Venedik Bienali 53. Uluslararası Sanat Sergisi Türk Pavyonu’nda yer alacak ‘Lapses/*’ projesini küratörü Başak Şenova ve sanatçıları Ahmet Öğüt ile Banu Cennetoğlu anlattı
İSTANBUL – Venedik Bienali 53. Uluslararası Sanat Sergisi’nde Türkiye Pavyonu’nda yer alacak ‘Lapses/*’ projesinin basın toplantısı dün Babylon Lounge’un ‘basık ve dar’ ortamında düzenlendi. 17 – 22 Kasın 2009 tarihlerinde gerçekleşecek Venedik Bienalı Sanat Sergisi’nde bienalin ana mekanı olan Arsenale’de gösterilecek proje hakkında sırasıyla küratör Başak Şenova, sanatçılar Ahmet Öğüt ve Banu Cennetoğlu konuştu.
Başak Şenova Akbank’taki ‘Kayıtsız’ sergisinden beri üstüne çalıştığı bir kavram olduğunu söylediği ‘lapse’in Türkçe’de birçok anlama karşılık geldiğini ancak burada alınan anlamının ‘bellekteki atlamalar’ olduğunu belirtti. Katalog metninde “Güncel medyanın inanılır ve güvenilir olduğuna inanan toplumlarda ortak bellek devasa bir görsel arşiv tarafından oluşturulur” dediği ‘Lapses/*’ iki sanatçının işlerine yer veriyor: ‘Katalog’ ile Banu Cennetoğlu ve ‘İnfilak Etmiş Şehir’ ile Ahmet Öğüt. Bu işler Şenova’nın deyimiyle “yeni hikayeler yazmamızı, yeni yalanlar yazmamızı mümkün kılan” atlamalara eğiliyor.
Toplantıda ‘İnfilak Etmiş Şehir’ fikrini Italo Calvino’nun hayali kentlerinden ilham alarak ortaya çıkardığını söyleyen Ahmet Öğüt kendi kurgu hikayesini yazmış. Bu hikaye bienalde okunabilecek. Öğüt’ün işleri 90’lardan sonra kısmen hatırlayabileceğimiz olaylar ve mekanların maketlerinden oluşuyor. ‘İnfilak Etmiş Şehir’e dair maketlerin arasında ‘Priştina Postanesi’ de var ‘HSBC Binası’ da ve Belfast’ta tam 33 defa saldırıya uğrayan Europa Hotel de. Şenova katalog yazısında ‘İnfilak Etmiş Şehir’ için “Medya imgeleri sayesinde belleğimizde meydana gelen atlamalar üzerinden yapıların harabeye dönmeden önce ve sonra taşıdıkları anlamları ve değerleri sorguluyor” diyor.
Banu Cennetoğlu’nun ‘Katalog’ projesi ise tamamına asla sahip olunamayacak bir sanatçı kitabı. İş ziyaretçiye hem sanatçı kitabı kavramını sorgulatıyor, hem fotoğrafın bellekteki kalıntılarına gönderme yapıyor, hem Venedik Bienali’nin ticari ve turistik tarafını vurguluyor hem de ziyaretçiyi ‘atlama’ yapmaya zorluyor. ‘Katalog’ Banu Cennetoğlu’nun yüzlerce fotoğrafının yer aldığı sipariş kataloğunu andıran bir katalog ancak mekanda bir formu da beraberinde geliyor. 15 kategoride toplanmış katalogtan seçtiği bir fotoğraf formu dolduran ziyaretçinin e-mail adresine gönderiliyor ancak seçme işlemi sırasında “daha çok isteyeceği bir fotoğrafı bekleme” hissini ve ‘atlamayı’ yaratmaması olanaksız. Banu Cennetoğlu bunun “Katalogları neye göre oluşturduğumuzu ve sahip olma kararını nasıl verdiğimizi” sorguladığını söyüyor.
‘Lapses/*’ aynı zamanda üç ciltilik bir kitap serisini de barındırıyor. Başak Şenova’nın editörlüğünü yaptığı birinci cilt hem proje kataloğu hem de kavramsal çerçeve, yapıtlar ve genel süreç hakkında bilgiye yer veriyor. Yazar, film kuramcısı ve video sanatçısı Jalal Toufic’in editörlüğünü yaptığı ikinci cilt ise 20’yi aşkın yazarın ‘lapses’ kavramına farklı açılardan baktığı metinlere yer veriyor. Proje sırasında ilk ortaya çıkan kitap olan ikinci kitap için Başak Şenova “Okuduktan sonra bu konuyla ilgili daha çok kafa karıştıracak bir kitap” diyor. Editörlüğünü yine Şenova’nın yaptığı üçüncü kitapta ise Ceren Oykut’un Park Otel’i; Daniel García Andújar’ın Postkapital projesi; RGS’nin Kriegspiel projesi ve Yane Calovski’nin Ana Plan projesi kavramsal çerçeve dahilinde tartışmaya açılıyor.